In zijn columns in het NRC maar ook in de oudejaarsconference haalde Youp van ’t Hek Rijkman Groenink flink door de mangel. Ook ‘de man’ van Numico (nu Danone) die in 2007 vierhonderd keer Balkenende norm als bonus ontving, kreeg er van langs. Woorden als klauwen en graaien vielen veelvuldig. Hoewel het kapitalistische stelstel door vele als het minst kwade wordt gezien, zijn in 2008 op sommige gebieden haar uitwassen wel heel erg duidelijk geworden. Exorbitante zelfverrijking en het beschamen van vertrouwen zijn twee voorbeelden die op negatieve wijze de boventoon voerden.

Organisaties streven op de lange termijn continuïteit na en willen over 100 jaar nog bestaan. Nu overleven organisaties vaak, en als het goed is ook hun aandeelhouders en bestuursleden. Maar zij hebben andere belangen. Zo gaan aandeelhouders voor koerswinsten en als deze uitblijven, dumpen ze hun aandelen of dringen ze aan op (vijandige) overnames.
Bestuursleden willen gedurende hun zittingsperiode scoren omdat voor hen, bij koerswinst (!), een aantrekkelijke bonus in het verschiet ligt. Voor de korte termijn verkopen zij de toekomst van het bedrijf. Zo saneren zij bijvoorbeeld goedlopende merken en omdat innovatie op de korte termijn niet redeneert, zetten zij dat op een laag pitje. Het gezegde ‘de kosten gaan voor de baat’ staat niet in hun woordenboek. En zo kan het voorkomen dat een ‘ondernemer’ een superbonus ontvangt als hij (ook in de periode van voor de recessie!) duizenden mensen ontslaat. Beursen reageren immers vaak positief op dit soort berichten en zowel de bestuurder als de aandeelhouders spinnen dus garen bij deze maatregel. Vaak liggen de lange termijndoelstellingen van organisaties om te overleven niet in één lijn met de (management)besturingmethodieken van organisaties die meer korte termijn georiënteerd zijn. Eigenlijk hebben bestuursleden en aandeelhouders elkaar jarenlang gegijzeld en nu best wel veel bedrijven op hun laatste benen lopen en om staatssteun bedelen, is dit ondubbelzinnig uitgekomen.

Nu heeft een andere oudejaarsconferencier ooit wel eens gezegd dat niets moeilijker is dan het veranderen van het verleden en daarom moeten wij als HR-professionals maar leren van deze nare geschiedenis. Laten we vanaf nu afspreken dat in te ontwikkelen en te introduceren salaris- en beoordelingssystematieken financiële prikkels en prestatie indicatoren worden opgenomen die voor alle partijen op de lange termijn van voordeel zijn. Talenten en toppers mogen natuurlijk beloond worden, maar een bonus van 80 miljoen euro is absurd en behoort voorgoed tot het verleden. Dus voor 2009 een onsje minder graag.

Een goed 2009!