Al weer meer dan tien jaar geleden beweerde de directeur van een arbodienst in het VPRO-radioprogramma ‘De Ochtenden’ dat de helft van de ziekmelders niet ziek zijn, maar zich wel ziek melden. Ze zijn ‘ziek’ van het werk en hun leidinggevende die daar niets aan doet. De arbodienst en het radioprogramma bestaan inmiddels niet meer, maar de stelling houdt nog wel stand. En daar hebben medicijnen als mindfullness, levensfasegericht HR, POP en Het Nieuwe Werken en wat dies meer niet veel aan kunnen veranderen.

Grijze pijntjes
0,0 % ziekteverzuim is een utopie en misschien niet eens wenselijk. Om te voorkomen dat collega’s worden aangestoken, is het immers beter als een medewerker met griep thuisblijft. Toch blijft voorkomen nog steeds beter dan genezen en de rol van leidinggevenden is hierbij onmiskenbaar groot. Zij zouden eens wat meer en langer na kunnen denken over de antwoorden op de volgende vragen:

– wat kunnen wij doen om te voorkomen dat onze medewerkers echt ziek worden?
– hoe komt het dat medewerkers zich een beetje ziek voelen en een baaldag nemen?

Bij ziekteverzuim kan wit en grijs verzuim onderscheiden worden. Wit verzuim, de medewerker is ziek en meldt zich ziek, is een direct gevolg van lichamelijk disfunctioneren. Het betreft hier overduidelijke gevallen van ‘ziek is ziek’. Bij grijs verzuim, de medewerker voelt zich ziek en meldt zich ziek, is niet direct vast te stellen of de medewerker ziek is, hij voelt zich echter wel ziek en blijft thuis. Hoofdpijn en andere ‘kwaaltjes’ zijn voor de medewerker reden om niet naar het werk te gaan. Veel van het ziekteverzuim is grijs en als een leidinggevende winst wil behalen bij voorkomen en terugdringen van het ziekteverzuim op zijn afdeling, zou hij daar eens zijn energie in moeten steken.

Verlaging van de verzuimbehoefte
Het is geen fabel. Er zijn medewerkers die als zij in de ochtendkrant lezen dat er een griepepidemie op komst is zich prompt ziek melden. Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze. Wat doet iemand die ’s ochtends met hoofdpijn opstaat? Neemt hij een aspirientje en gaat hij naar zijn werk of blijft hij thuis? Dat is een keuze. De behoefte om thuis te blijven, is bij een medewerker hoog als het aantal ‘ziekmakende’ factoren op het werk hoog is. Hierna een niet uitputtend overzicht van deze factoren aan de hand van de drie A’s.

Arbeidsinhoud
– eentonig werk
– geen contacten met anderen
– een continu (te) hoog werktempo
– geen verantwoordelijk werk, inspraak en ruimte om oplossingen te bedenken

Arbeidsomstandigheden
– hoge werkdruk
– onveilige werksituatie
– lawaai, kou, hitte
– ontbreken van interne voorzieningen als toiletten en kleedruimte

Arbeidsverhoudingen
– ruzieachtige werksfeer
– slechte relatie met leidinggevende en collega’s
– autoritaire stijl van leidinggeven
– geen ruimte om in functioneringsgesprek en werkoverleg over het werk te praten

Een leidinggevende die verantwoordelijkheden en bevoegdheden aan zijn medewerkers delegeert, geeft in woorden en daden aan dat medewerkers méér zijn dan een nummer. Tijd en ruimte voor persoonlijke en professionele ontwikkeling zorgt voor een binding met de organisatie en vermindert de verzuimbehoefte. Functionerings- en POP-gesprekken bewijzen hierin hun waarde, net als het gestructureerd voeren van werkoverleg.

Vertel ik nu iets nieuws? Nee toch?! Allemaal open deuren en als het goed is genoegzaam bekend bij leidinggevenden. Maar wat is dan de reden dat zij, de goeden daargelaten, te weinig Vitamine A (aandacht) aan hun medewerkers geven? Misschien omdat de waan van de dag regeert en ook voor hen iedere beslissing om voorrang strijdt? Omdat zij gaan voor de korte termijn en de (tijds)investeringen in het voorkomen van het verzuim pas op de langere termijn resultaat opleveren? Omdat hun span of control door de bezuinigingen te groot is geworden? Wie het weet mag het zeggen. Wel weet ik dat je als leidinggevende de medewerkers krijgt die je verdient.

Beste leidinggevende,

Zet je schrap en neem ziekmakende factoren als slechte arbeidsomstandigheden, het ontbreken van ‘gezonde’ spanning in het werk en sluimerende conflicten weg. Het verkleint bij de medewerker de behoefte om eens lekker thuis te blijven. Ziekteverzuim? Al eeuwen is voorkomen is beter dan genezen.

Als jij je aanmeldt voor de nieuwsbrief van de HEMA Academie kun je een maand lang gratis de cursus Arbeidsverzuim (cursus van de maand) bekijken.

Bron: dit artikel verscheen eerder in een nieuwsbrief van de HEMA Academie